Autoriteti i Konkurrencës ka vendosur të hapë hetim të thelluar në tregun e prodhimit dhe shitjes me shumicë të çimentos.
Sipas vendimit të Komisionit të Konkurrencës, hetimi i thelluar do të marrë në analizë periudhën kohore nga 1 Janari 2019 deri në 31 Mars 2023.
Mbështetur në të dhënat e mbledhura gjatë procedurës së hetimit paraprak, tregu i çimentos gri në Shqipëri është një treg i përbërë nga katër kompani prodhuese që janë: “Antea Cement” SHA, “Elbasan Cement Factory” SHPK, “Fushë Kruja Cement Factory” SHPK dhe ”Colacem Albania” SHPK, si dhe dy ndërmarrje importuese, “Eurotech Cement” SHPK, dhe “Bërdica Cement” SHPK.
Sipas Autoritetit të Konkurrencës, për vitin 2021 ndërmarrja me pjesën më të madhe të tregut, referuar shitjeve brenda vendit, ishte Antea Cement me 45% të tregut, e ndjekur nga Fushë Kruja Cement me 31%, Colacem Albania me rreth 13%.
Ndërmarrja Eurotech Cement për vitin 2021 zinte rreth 8% të tregut ndërsa ndërmarrja Elbasan Cement 6% të sasisë totale të shitur brenda vendit. Për vitin 2021, në treg hyri edhe një ndërmarrje e re importuese, Bërdica Cement, me 1% të tregut.
Duke iu referuar sasisë totale të importuar, prodhuar dhe eksportuar, sërish për vitin 2021 ndërmarrja me pjesën më të madhe mbetet Antea Cement me 43% të tregut, e ndjekur nga Fushë Kruja Cement me 36% të tregut, Colacem Albania, me 11% të tregut, Elbasan Cement me 5% të tregut dhe Eurotech Cement, me 4% të sasisë totale të tregut të çimentos.
Edhe për periudhën janar — qershor 2022, referuar vetëm shitjeve brenda vendit, ndërmarrja me pjesën më të lartë të tregut ishte sërish Antea Cement me 58%, e ndjekur nga Fushë Kruja Cement, me 15%, Colacem Albania me 13%, Eurotech Cement me 8% dhe Elbasan Cement me 6% të tregut.
Duke iu referuar sasisë totale të importuar, prodhuar dhe eksportuar për periudhën janar — qershor 2022, ndërmarrja me pjesën më të madhe të tregut vazhdon të mbetet Antea Cement me 57%. Ndërmarrja Fushë Kruja Cement zotëronte pjesën prej 19% të tregut, Colacem Albania 12% të tregut, Elbasan Cement 6% të tregut dhe Eurotech Cement Albania 5% të tregut.
Sipas Komisionit të Konkurrencës, pjesa e lartë dhe në rritje (nga 45% në 58% për 6-mujorin 2022) e Antea Cement në tregun e importit, prodhimit dhe shitjes me shumicë të çimentos është një nga treguesit që dëshmojnë ekzistencën e një ndërmarrjeje me pozitë dominuese në treg. Gjithashtu, ndërmarrja Bërdica Cement zotëron rreth 89% të tregut të importit të çimentos së bardhë.
Një nga kriteret kryesore, që përcaktojnë pozitën dominuese në treg është pjesa e tregut që zënë ndërmarrjet në tregun përkatës.
Gjithashtu, tregu i prodhimit të çimentos në Shqipëri ka barriera ligjore në hyrje të tilla si vështirësitë e marrjes së lejeve përkatëse minerare për shfrytëzimin e mineraleve ndërtimore të cilët përdoren si lëndë e parë për prodhimin e çimentos, lejet mjedisore për instalimet e tyre të cilat mund të ndikojnë në shkarkimet dhe ndotjen etj., si dhe barriera ekonomike në formën e investimeve të larta në fabrikat e prodhimit të çimentos.
Referuar të dhënave ekonomike të ndërmarrjeve nën hetim rezulton se për vitin 2021 ndërmarrjet prodhuese dhe importuese të çimentos kanë një normë fitimi nga -0.7% në 11.2%. Ndërmarrja Elbasan Cement Factory rezulton me humbje, ndërsa Antea Cement SHA është ndërmarrja me fitimin më të lartë për vitin 2021.
Në përfundim të analizës, duke marrë parasysh pjesën e tregut të ndërmarrjes Antea Cement, barrierat për hyrjen në treg, fuqinë ekonomike dhe financiare të ndërmarrjes, bazuar në nenin 8 të ligjit nr. 9121/2003, ndërmarrja Antea Cement është vlerësuar si ndërmarrje me pozitë dominuese në tregun e shitjes me shumicë të çimentos.
Megjithatë, Komisioni i Konkurrencës vlerëson se në tregun e shitjes me shumicë të cimentos operojnë edhe ndërmarje të tjera me pjesë tregu të konsiderueshme, si Fushë Kruja Cement Factory, çka bën që të këtë konkurrencë potenciale.
Gjithashtu një ndërmarrje me pjesë të madhe tregu nuk mund të veprojë e pavarur nga klientët që zotërojnë fuqi të mjaftueshme tregu, sepse klientët kanë mundësi për të kaluar drejt furnizuesve të tjerë konkurrentë.
Tregu i importit, prodhimit dhe shitjes me shumicë të çimentos gri, ndahet në nëntregje sipas produkteve: nëntregu i prodhimit dhe shitjes me shumicë të produktit çimento 32.5 e paketuar me thase; nëntregu i prodhimit dhe shitjes me shumicë të produktit çimento 42.5 e paketuar me thasë; nëntregu i prodhimit dhe shitjes me shumicë të produktit çimento 42.5 rifuxho.
Për analizimin e sjelljes së ndërmarrjeve janë analizuar faturat e shitjes dhe blerjes së të gjitha ndërmarrjeve të cilat ushtrojnë aktivitet në këtü treg për të parë nëse ka elemente të kufizimit të konkurrencës si pasojë e marrëveshjeve të ndaluara ndërmjet ndërmarrjeve, si çmime të fiksuara, ndarje e tregjeve etj, duke marrë në analizë çmimet mesatare mujore të prodüktit çimento me thasë 32.5, çimento me thasë 42.5 dhe çimento rifuxho 42.5 për të gjitha ndërmarrjet nen hetim.
Nga analizimi i çmimeve mesatare mujore te ndërmarrjeve të cilat ushtrojnë veprimtarinë e tyre në tregun e importit, prodhimit dhe shitjes me shumicë të prodüktit çimento vërehet se të gjitha ndërmarrjet në muajin mars të vitit 2022 kanë rritur çmimin e shitjes për të gjitha produktet në të njëjtën masë të konsiderueshme dhe masa e ndryshimit që ka pësuar çmimi i shitjes për secilën ndërmarrje është realizuar në të njëjtën periudhë.
Duke iu referuar çmimeve mesatare mujore të aplikuara nga ndërmarrjet për produktin çimento 32.5 me thasë verehet se ritmi i ndryshimit të çmimeve të ndërmarrjeve është i njëjtë për të gjithë periudhën, duke reflektuar një rritje të konsiderueshme në periudhën mars — qershor 2022 dhe trendi i rritjes së çmimit të aplikuar nga ndërmarrjet është i njëjtë.
Nga analizimi i çmimeve mesatare mujore të aplikuara nga ndërmarrjet për produktin çimento 42.5, rifuxho vërehet se ritmi i ndryshimit të çmimeve të ndërmarrjeve është i njëjtë për të gjithë periudhën, duke aritur një rritje të konsiderueshme për të gjitha ndëmarrjet nën hetim e cila varion nga 40% deri në 60%.
Ndërmarrja Antea Cement SHA aplikon çmime më të larta shitje për produktin çimento 42.5 rifuxho sesa ndërmarrjet e tjera në tregun përkatës, si dhe gjatë periudhës janar qershor 2022 masa e rritjes së çmimit të shitjes është më e madhe se konkurrentët e tjerë në treg.
Nga analiza e çmimeve të shitjes vërehet se ritmi i ndryshimit te çmimeve të ndërmarrjeve është i njëjtë për të gjithë periudhën, duke reflektuar një rritje të konsiderueshme në periudhën mars — qershor 2022 dhe trendi i rritjes së çmimit të aplikuar nga ndërmarrjet është i njëjtë, sjellje e cila bie në kundërshtim me nenin 4 të ligjit nr.9121/2003 “Për mbrojtën e konkurrencës.
Mbështetur në analizn e tregut të prodhimit dhe shitjes së produktit çimento, Komisioni i Konkurrencës ka arritur në përfundimin se, nga vlerësimi i sjelljes së ndërmarrjeve në treg, vërehen elementë të cilët mund të përbëjnë shkelje të konkurrencës në kuptim të nenit 4 dhe 9 të ligjit nr. 9121/2003 “Për mbrojtjen e konkurrencës”, me pasoja për konkurrencën në treg. Për këtë arsye, është hapur procedura e hetimit të thelluar dhe pritet që raporti i hetimi t’i paraqitet Komisionit të Konkurrencës brenda muajit shtator.Monitor