Sot 22 prill dita e Tokës. Data e zgjedhur nga Kombet e Bashkuara për të nderuar planetin tonë është një kujtesë e ngjarjeve të 22 prillit 1970, kur 20 milionë njerëz dolën në rrugët e qyteteve në Shtetet e Bashkuara të Amerikës për të protestuar kundër dëmeve të shkaktuara në mjedis nga aktivitetet njerëzore.
Për këtë Ditë të Tokës, le të hedhim një vështrim në disa fakte magjepsëse rreth planetit që ne e quajmë shtëpi.
Toka nuk është një top i përsosur
Planeti ynë më së shpeshti përfaqësohet si një top i përsosur, por kjo nuk është forma e tij e saktë. Toka është e rrafshuar në pole, kështu që forma e saj është përcaktuar më saktë si një “sferoid i rrafshuar”.
Ashtu si në rastin e planetëve të tjerë, efekti i gravitetit dhe forcës centrifugale të prodhuar nga rrotullimi në boshtin e tij çon në rrafshimin e poleve dhe zgjerimin ekuatorial. Prandaj, diametri i Tokës në ekuator është rreth 43 kilometra më i madh se diametri nga një pol në tjetrin, shkruan abcneës.al.
Uji mbulon më shumë se 70 për qind të Tokës
Në Tokë, uji mund të gjendet në gjendje të ngurtë, të lëngët dhe të gaztë. Për më tepër, ajo mbulon tre të katërtat e sipërfaqes së Tokës në formën e akullnajave, liqeneve, lumenjve, deteve dhe oqeaneve.
Rreth 97 për qind e të gjithë ujit në planet është në formën e ujit të kripur në oqeane.
Universi fillon rreth 100 kilometra mbi Tokë
Kufiri midis atmosferës dhe hapësirës njihet si vija Karman, e cila ndodhet në 100 kilometra mbi nivelin e detit.
Rreth 75 për qind e masës atmosferike mund të gjendet në 11 kilometrat e para mbi nivelin e detit.
Toka ka një bërthamë hekuri
Toka është planeti më i dendur dhe i pesti më i madh në sistemin diellor. Pjesa më e brendshme e Tokës besohet të jetë një top i fortë me një rreze prej rreth 1200 kilometrash, shkruan abcneës.al.
Përbëhet kryesisht nga hekuri, i cili vlerësohet se përbën 85 për qind të peshës së tij, dhe nikeli, i cili përbën rreth 10 për qind të bërthamës.
Toka është i vetmi planet i njohur ku ekziston jeta
Toka është i vetmi trup astronomik në univers ku ne kemi qenë në gjendje të konfirmojmë ekzistencën e jetës. Aktualisht, janë të listuara rreth 1.2 milionë lloje kafshësh, megjithëse konsiderohet se kjo është vetëm një përqindje e vogël e numrit të përgjithshëm.
Në vitin 2011, shkencëtarët vlerësuan se bota natyrore përmban gjithsej rreth 8.7 milionë specie.
Toka u formua rreth 4.5 miliardë vjet më parë dhe vetitë fizike të Tokës, historia dhe orbita e saj gjeologjike, kanë lejuar ekzistencën e jetës për miliona vjet.
Graviteti nuk është i njëjtë kudo në Tokë
Për shkak se planeti ynë nuk është një top i përsosur dhe, për më tepër, masa e tij nuk shpërndahet në mënyrë të përkryer homogjene, ka ndryshime në fuqinë e fushës së tij gravitacionale.
Kështu, për shembull, ndërsa lëvizim nga ekuatori në pole, forca e fushës gravitacionale rritet gradualisht, megjithëse ky ndryshim është i padukshëm për njerëzit.
Toka është planeti i ekstremeve
Planeti ynë është plot me të kundërta të theksuara. Për shkak të diversitetit të zonave gjeografike dhe klimës së tij, pothuajse çdo rajon ka specifikat e veta.
Ka kandidatë të ndryshëm për pikën më të nxehtë në Tokë, por vendi ku është regjistruar temperatura më e lartë e të gjitha kohërave është Lugina e Vdekjes në SHBA, ku më 10 korrik 1913, merkuri në termometër arriti në 56.7 gradë Celsius.
Në ekstremin tjetër është Antarktida.
Në stacionin Vostok më 31 korrik 1983, instrumentet matëse ranë në -89.2 gradë Celsius.
Organizmi më i madh i gjallë në Tokë
Barriera e Madhe, në brigjet e Australisë, është krijimi më i madh në planet i përbërë nga organizma të gjallë, në masën që është i vetmi që mund të shihet nga hapësira.Shtrihet për më shumë se 2000 kilometra dhe është shtëpia e mijëra specieve detare, shkruan abcneës.al.
UNESCO e shpalli atë si një sit të trashëgimisë botërore në 1981.
Toka është i vetmi planet në sistemin diellor me pllaka tektonike aktive
Për shkak të lëvizjes së këtyre pllakave, sipërfaqja e planetit tonë po ndryshon vazhdimisht. Pllakat janë gjithashtu përgjegjëse për formimin e maleve, aktivitetin sizmik dhe punën e vullkaneve.
Cikli i këtyre pllakave luan gjithashtu një rol kyç në rregullimin e temperaturës së Tokës, duke kontribuar në riciklimin e gazeve serrë si dioksidi i karbonit, si dhe në rinovimin e vazhdueshëm të dyshemesë së oqeanit.
Toka ka një mantel mbrojtës
Fusha magnetike e Tokës shërben si mburojë kundër bombardimeve të vazhdueshme të diellit me grimca me energji të lartë. Kjo fushë shtrihet nga bërthama e brendshme e Tokës deri në kufirin ku takohet me erën diellore.
Ndër të tjera, fusha magnetike i ndihmon disa kafshë që të mos humbasin. Gjithashtu na ndihmon edhe ne nëse përdorim busull.
Leave feedback about this